Nowy ład po I wojnie światowej. Narodowcy na konferencji paryskiej

Sprawa polska

Premier Ignacy Jan Paderewski, założyciel Komitetu Narodowego Polskiego z siedzibą w Paryżu Roman Dmowski, ekonomista Władysław Grabski jako trzeci delegat - co nie miało miejsca w przedstawicielstwach innych państw - oraz grupa znakomitych doradców, w tym też reprezentanci Józefa Piłsudskiego - to polska delegacja na konferencji pokojowej w Paryżu, która rozpoczęła się 19 stycznia 1919 roku. Liderami negocjacji ze strony odrodzonej w listopadzie 1918 roku Polski byli narodowcy.

- W 1914 roku, gdy zaczynała się I wojna światowa, sprawa polska była wewnętrzną sprawą państw zaborczych, które rozpoczęły wojnę między sobą, ale w cichym, dyplomatycznym konsensusie uznawały, że im mniej o Polakach, tym będzie na pewno lepiej dla nich, zarówno dla Rosji, Niemiec, jak i Austro-Węgier - wyjaśnia prof. Jan Żaryn. - Rzeczywistość pierwszowojenna zagmatwała te pierwotne plany i sprawa polska bardzo szybko stała się jedną z najważniejszych. A narodowcy, korzystając z niezwykłego talentu dyplomatycznego swojego lidera, czyli Romana Dmowskiego, postawili na właściwego konia.

Najpierw Rosja, potem Zachód

W początkach I wojny światowej Roman Dmowski opowiedział się za Rosją, stojąc na stanowisku, że scalenie ziem polskich pod berłem carskim będzie na ten moment najlepszym rozwiązaniem.

- A gdy tylko w 1915 roku Rosja straciła ziemie polskie i przestała być wiarygodnym partnerem z punktu widzenia interesów narodu polskiego, Roman Dmowski przeniósł się na Zachód - przypomina prof. Jan Żaryn. - Rozpoczęła się wielka gra dyplomatyczna, która zaowocowała tym, że w 1917 roku w Paryżu został zainstalowany Komitet Narodowy Polski - dodaje.

Jaka była rola narodowców w wypracowaniu traktatu wersalskiego podpisanego 28 czerwca 1919 roku? Jakie okoliczności do tego doprowadziły i jaką pozycję międzynarodową Polski dzięki nim stworzył ten traktat, który ustalił wiele granic międzypaństwowych w Europie oraz wprowadził nowy ład polityczny na naszym kontynencie po wielkiej wojnie? Zapraszamy do wysłuchania audycji.

Zobacz także:

Tytuł audycji: Dziedzictwo i pamięć

Prowadziła: Dorota Truszczak

Gość: prof. Jan Żaryn (dyrektor Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego)

Data emisji: 20.06.2023

Godzina emisji: 19.30

mgc