Nagroda im. Benedykta Polaka. Poznaliśmy nazwiska tegorocznych laureatów

Nagrody im. Benedykta Polaka po raz dziewiąty zostaną wręczone w najbliższą sobotę (24 czerwca) w Pałacu Kazimierzowskim na Uniwersytecie Warszawskim. Decyzją kapituły tegoroczne wyróżnienie dla polskiego badacza trafi w ręce prof. Marty Kolanowskiej - botanik, która prowadzi prace naukowe w południowej Kolumbii, gdzie współpracuje z przedstawicielami rdzennego kolumbijskiego plemienia. Ponadto badaczka zorganizowała i brała udział w ponad dwudziestu ekspedycjach tropikalnych oraz odkryła 370 nieznanych dotąd nauce gatunków orchidei.

W audycji "Eureka" prof. Kolanowska przyznaje, że jej zdaniem praca w Kolumbii jest pracą marzeń. Dodaje jednak, że nie każdy uważałby tak samo. - To nie do końca wygląda tak, że chodzimy przy plaży i oglądamy ocean. Akurat storczyki rosną w dość wysokich górach. Zwykle pracuję na wysokościach powyżej dwóch tysięcy metrów nad poziomem morza, gdzie jest chłodno i cały czas pada. Odnajdywane rośliny rekompensują jednak wszystkie niewygody - opowiada naukowiec.

Czytaj też: Benedykt Polak - franciszkanin na misji szpiegowskiej w Imperium Mongolskim

Niezwykły świat storczyków

Szacuje się, że na świecie istnieje 27-35 tys. znanych nam gatunków storczyków. Jak jednak podkreśla prof. Marta Kolanowska, na odkrycie wciąż czeka około 5 tysięcy odmian. - Storczyki są o tyle wyjątkowe, że wykształciły zupełnie niezwykłe metody zwabiania owadów, by zostać zapylonymi. Mamy całą gamę przystosowań: fałszywe szlaki nektarowe, kwiaty pułapkowe, czy też takie kwiaty, które przypominają grzyby, na których rozmnażają się muchówki - wymienia rozmówczyni Katarzyny Kobyleckiej.

W swojej pracy naukowej prof. Kolanowska skupiała się głównie na opisywaniu storczyków z terenu Kolumbii. Ze względu na skomplikowaną sytuację polityczną wyprawy naukowe w tym regionie były bardzo ograniczone. - Zdarzyło mi się też znaleźć nowe storczyki w Papui-Nowej Gwinei i Tajlandii - opowiada laureatka Nagrody im. Benedykta Polaka i dodaje, że równie ważną częścią jej pracy są badania w herbariach. - Tam również znajdujemy gatunki, których jeszcze nikt nie opisał - podkreśla.

Czytaj także:

Nowe spojrzenie na Unię polsko-litewską

Drugim laureatem nagrody w tym roku został litewski historyk - prof. Rimvydas Petrauskas - rektor Uniwersytetu Wileńskiego oraz autor prac prezentujących nowe spojrzenie na dzieje Wielkiego Księstwa Litewskiego i czasy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W swojej pracy naukowej naukowiec stara się wykazać, że unia polsko-litewska przyniosła korzyści również dla naszego sąsiada. - Przez długi czas w Litwie dominował bardzo negatywny pogląd na unię, przedstawiający jej dzieje jako historię upadku dawnej Litwy. Twierdzono, że kształtowanie się wspólnej kultury elitarnej, zdominowanej przez Polaków, pozbawiło naród litewski jego ważnej części - szlachty - wyjaśnia gość "Eureki".

Pogląd ten zaczął ulegać zmianom w latach 90. XX wieku. Prof. Petrauskas wyjaśnia, że stały za tym czynniki polityczne, na przykład partnerstwo w Unii Europejskiej, ale też działania historyków. - W dużej mierze dzięki popularyzacji wiedzy historycznej wśród społeczeństwa, te stereotypy były stopniowo przełamywane - opowiada historyk.

Jednocześnie rozmówca Katarzyny Kobyleckiej ocenia, że temat Rzeczpospolitej Obojga Narodów stał się modny. - Obserwujemy taką modę. Myślę, że ta zmiana niewątpliwie wpłynęła też na stosunki między Polską i Litwą. Chyba są one najlepsze od czasów Unii Lubelskiej - zaznacza prof. Petrauskas.

Poza tym w audycji:

Kulinaria pierwszych Słowian, czyli co jadali nasi przodkowie. Wbrew pozorom odtworzenie wczesnośredniowiecznego menu nie jest łatwe, nie dysponujemy bowiem żadnymi źródłami pisanymi na ten temat. Jedyne, co nam pozostaje, to archeologia doświadczalna i badania fizykochemiczne mikroskopowych drobinek jedzenia zachowanych na ściankach naczyń. Jakie produkty dominowały?

O tym w "Eurece" opowiedziała dr Magdalena Tomaszewska-Bolałek - orientalista, badaczka kultur kulinarnych różnych zakątków świata, kierownik Food Studies na Uniwersytecie SWPS, która przygotowuje bezpłatny e-book prezentujący kuchnię Polski od czasów dawnych Słowian po współczesność.