Listy filozofów. Korespondencja i wymiana myśli na przestrzeni dziejów

Data publikacji: 06.09.2023 20:50
Ostatnia aktualizacja: 06.09.2023 21:42
Ten tekst przeczytasz w 2 minuty
Listy filozofów. Co zawierały?
Listy filozofów. Co zawierały?, Autor - Triff/Shutterstock
Filozoficzna epistolografia ma swój początek w starożytności. Potrzeba dyskusji angażowała filozofów z różnych stron świata, którzy  zazwyczaj osobiście się nie znali. Łacina jako język uniwersalny, a w czasach Oświecenia język francuski i obszerna korespondencja Woltera, Diderota czy Rousseau są przedmiotem analizy i porównania ze współczesnymi formami komunikacji myślicieli. - Prawie wszyscy filozofowie pisali listy. Począwszy od Platona, skończywszy na polskich filozofach XX wieku - zwraca uwagę prof. Michał Zembrzuski.
  • Filozofowie pisali listy już od czasów średniowiecznych. Adresowali je do swoich uczniów oraz przyjaciół.
  • Często oprócz wiadomości natury osobistej zawierali w nich również treści będące zalążkiem filozoficznych dyskusji, prądów i idei. 
  • Językiem uniwersalnym, od najdawniejszych czasów, była łacina.

Początki epistolografii filozoficznej

Gość "Eureki" podkreśla, że w listach tych oprócz treści osobistej i intymnej odnaleźć możemy treści filozoficzne będące fundamentem głębszych dyskusji. - Ta forma literacka zawiera treści czasami o wiele bogatsze niż traktat filozoficzny - zaznacza.


POSŁUCHAJ

25:54

Listy filozofów. Korespondencja i wymiana myśli na przestrzeni dziejów (Jedynka/Eureka)

 

List jako manifest i definicja idei

Katarzyna Jankowska przywołała w audycji fragment listu Epikura do Menoikeusa: "Rozmyślaj dzień i noc. Sam i z kimś, kto podobnie myśli, a nie zaznasz niepokoju ani we śnie, ani na jawie i będziesz żył wśród ludzi jak bóg". - Pisarz filozof, który chce skierować swoje słowa bezpośrednio do ucznia, a czasem do przyjaciela pragnie pokazać coś więcej. Ten manifest staje się w pewnym sensie manifestem samego siebie - wyjaśnia prof. Zembrzuski..

Sposoby interpretacji  filozoficznej epistolografii

Gość Programu 1 Polskiego Radia zwraca jednak uwagę na pojawiające się trudności interpretacyjne. Listy wyrażały bowiem konkretne intencje, z drugiej jednak strony zastanawiano się, czy były one czytelne dla osób postronnych, do których nie były adresowane. - Listy Platona były przez pewien czas krytykowane. Historycy filozofii po prostu pokazywali, że one nie są autentyczne - przypomina. 

Języki jakich używano w korespondencji

Listy z tradycji starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej wyrażone są w języku literackim. Treści filozoficzne przekazywano najczęściej w języku łacińskim. - Kartezjusz napisał traktat "Namiętności duszy" po francusku. Jednocześnie miał przyjaciół, którzy tłumaczyli ten traktat na łacinę. Język łaciński przez długi czas był najlepszym językiem dla filozofii - podsumowuje prof. Michał Zembrzuski. 

Ponadto w audycji:

Peruki, stelaże, pończochy i żakiety w XVIII-wiecznej modzie

Kilkuwarstwowe kreacje damskie i męskie w epoce, której ton nadawała markiza de Pompadour, poznajemy między innymi dzięki twórczości nadwornych malarzy. Obrazy, pastele i ryciny oddają najdrobniejsze szczegóły kroju, fakturę tkanin, blask biżuterii i szyk makijażu. Francois Boucher utrwalił najbardziej okazałe stroje, urodę i obowiązujące kanony ówczesnej garderoby. Odtworzone modele możemy obecnie oglądać w filmie "Kochanica króla Jeanne du Barry". Gość: Monika Janisz z Muzeum Narodowego w Warszawie.

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Katarzyna Jankowska

Goście: prof. Michał Zembrzuski (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Monika Janisz (Muzeum Narodowe w Warszawie)

Data emisji: 6.09.2023

Godzina emisji: 19.30

mg

cover
Odtwarzacz jest gotowy. Kliknij aby odtwarzać.