Pałac Branickich i inne atrakcje. "Lato z Radiem" w Białymstoku
- W sobotę, 17 sierpnia, audycja "Lato z Radiem" zawitała do stolicy Podlasia - Białegostoku. Z naszymi gośćmi rozmawialiśmy o historii miasta, jego zabytkach i atrakcjach.
Białystok to miasto w północno-wschodniej Polsce, położone na Nizinie Północnopodlaskiej, nad rzeką Białą (lewy dopływ Supraśli). Jest stolicą województwa podlaskiego.
Sława Bieńczycka. Fot. Maciej Serzysko/Polskie Radio Pałac Branickich - Wersal Podlasia
Pałac Branickich - w którym zainstalowała się ekipa "Lata z Radiem" - to jedna z najlepiej zachowanych rezydencji magnackich epoki saskiej na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej w stylu późnobarokowym. Określany jest mianem Wersalu Podlasia, Wersalem Północy albo polskim Wersalem.
- To pałac stworzył Białystok. Miasto powstało wokół niego - podkreśliła w audycji "Lato z Radiem", w rozmowie ze Sławą Bieńczycką, dr Magdalena Muskała, historyk, kierownik Muzeum Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Jego historia sięga XV wieku. Wówczas znajdował się tu prawdopodobnie drewniany dwór rodu Raczko Tabutowiczów. Po śmierci Mikołaja Raczkowicza jego żona - Katarzyna Wołłowiczówna - wyszła ponownie za mąż, za Piotra Wiesiołowskiego. To na jego polecenie budowniczy królewski Hiob Bretfus wzniósł murowany gotycko-renesansowy zamek.
Syn Wiesiołowskiego zapisał swoje dobra skarbowi Rzeczypospolitej. Sejm przekazał tę ziemię - za zasługi w wojnie ze Szwedami - Stefanowi Czarnieckiemu. Ten oddał podarunek córce - Katarzynie Aleksandrze, żonie Jana Klemensa Branickiego. Od tego czasu zamek stał się siedzibą rodu Branickich herbu Gryf. Od 1750 roku powoli przekształcał się w barokową rezydencję.
W 1944 roku pałac został w 70 proc. zburzony przez wycofujących się Niemców. Dużą część z tego, co pozostało, zniszczyła w tym samym roku Armia Czerwona. Pałac odbudowano w latach 1946-1960, ale prace trwają do dziś.
Pałac Branickich. Fot. Maciej Serzysko/Polskie Radio Czytaj także:
Związki Pałacu Branickich z medycyną
Obecnie w budynku ma swoją siedzibę rektorat Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Dlaczego akurat uniwersytet medyczny? Pałac stanowił w XVIII wieku centrum oświecania społeczeństwa w kwestiach medycznych i zachowania zdrowia. W jego murach powołano jedną z pierwszych na ziemiach polskich szkół położniczych.
- W 1790 roku na swój dwór Izabella z Poniatowskich Branicka zaprosiła dr. Jana Jakuba Feliksa de Michelisa, chirurga, położnika, słynnego edukatora, który stworzył tu pałacową szkołę położnych. Była to tendencja typowa dla możnowładców oświeconych - wyjaśniła w Jedynce dr Muskała.
Przy Uniwersytecie Medycznym powstało Muzeum Historii Medycyny i Farmacji, które prowadzi działalność naukową, dydaktyczną oraz wystawienniczą. Można tu poznać tajniki medycyny, proces kształtowania się przez stulecia tradycji leczniczych, poczuć zapach i atmosferę apteki z przełomu XIX i XX wieku.
Czytaj także:
"Lato z Radiem" w Białymstoku
O najważniejszych zabytkach, atrakcjach Białegostoku opowiedział w audycji "Lato z Radiem" Paweł Olszyński, przewodnik PTTK. Miasto ma bogatą i ciekawą historię.
W czasach I RP jego jedna część należała do Korony Królestwa Polskiego, a druga - do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dlatego herb miasta jest podzielony - jest na nim i orzeł w koronie, i Pogoń Litewska. Miasto było wielokulturowe - do dziś działają tu cerkwie i meczety. To tu urodził się twórca języka esperanto - Ludwik Zamenhof.
O regionalnej kuchni mówił w "Lecie z Radiem" Konrad Nowicki, kucharz jednej z białostockich restauracji. W Białymstoku zjeść można m.in. chłodnik litewski, kartacze, kiszkę ziemniaczaną, babkę ziemniaczaną, ciasta: sękacz, mrowisko, marcinek.
W trakcie naszej podróży po Białymstoku - wraz z Łukaszem Leoniukiem - przeszliśmy miejskim szlakiem turystycznym WidziMisie, na który składa się 16 brązowych rzeźb plenerowych przedstawiających niedźwiadki o charakterystycznych cechach związanych z daną lokalizacją. Pomysł nawiązuje do popularnego stereotypu, że po ulicach Białegostoku spacerują niedźwiedzie.
Sława Bieńczycka odwiedziła też białostockie Epi-Centrum Nauki - wystawa główna obejmuje kilkanaście obszarów tematycznych. Znajdują się na niej stanowiska z dziedzin, takich jak: optyka, transport, telekomunikacja, medycyna, automatyka, robotyka, mechanika oraz wiele innych. Naszym przewodnikiem po tym miejscu był Marek Jurzysta.
W audycji wystąpili także: Jerzy Budzyn (komendant główny Ochotniczych Hufców Pracy), Andrzej Marczuk (ratownik z Ośrodka Sportów Wodnych Dojlidy), Justyna Kłusiewicz (młodszy ogniomistrz, rzeczniczka prasowa Podlaskiego Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej w Białymstoku) i bryg. dr inż. Marcin Anszczak (zastępca Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej w Białymstoku).
----
"Lato z Radiem" to kultowa audycja nadawana latem w Programie 1 Polskiego Radia, po raz pierwszy wyemitowana 1 lipca 1971 roku. Pomysłodawcą i pierwszym szefem audycji był Aleksander Tarnawski. Początkowo był to magazyn turystyczny, trwający tylko kilkanaście minut. Nowością już pierwszych wydań była emisja na żywo, co w latach 70. XX wieku było nowatorskie. Sygnałem "Lata z Radiem" od początku jest "Polka dziadek". Letnim audycjom od wielu lat towarzyszą również muzyczne koncerty i Pikniki Rodzinne.
"Lato z Radiem" na antenie Programu 1 Polskiego Radia codziennie, od poniedziałku do soboty, w godz. 9.00-12.00. Słuchaj też na stronie www.latozradiem.pl oraz w aplikacji mobilnej "Lato z Radiem".
kk/wmkor
