Pradzieje wracają na Wawel - niezwykła wystawa

Pierwsze znaleziska w XIX wieku

Historia prac wykopaliskowych na Wawelu, z zamiarem pozyskania zabytków, sięga początku XIX wieku. Od 1906 roku na wzgórzu prowadzono regularne badania archeologiczno-architektoniczne. Dokonano wówczas pierwszych odkryć zabytków datowanych na okres pradziejowy.

Rewolucja w tym zakresie nastąpiła jednak dopiero po II wojnie światowej, a prowadzone w latach 1948-1952 badania nad początkami państwa polskiego (tzw. badania milenijne) przyniosły sensacyjne odkrycia. Potwierdzono wówczas m.in. obecność osadnictwa na Wawelu przed około stu tysiącami lat, a także odkryto liczne zabytki z późniejszych okresów prehistorycznych.

70 lat przerwy w ekspozycji

Stałą wystawę poświęconą historii wzgórza otwarto w 1953 roku. Temat pradziejów Wawelu przedstawiono wówczas szerokiej publiczności po raz pierwszy. Ekspozycja ta została zamknięta pod koniec lat 50. XX wieku z powodu konieczności remontu budynku, w którym się znajdowała. Od tego czasu wawelskie zabytki prehistoryczne nie powróciły już do przestrzeni wystawienniczej. Aż do dziś.

Na wystawie "Pradzieje Wawelu" można zobaczyć wybór zabytków prehistorycznych odnalezionych w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na terenie wzgórza wawelskiego nieprzerwanie od ponad 70 lat.

O wystawie opowiada Paweł Kajfasz, archeolog, jeden z kuratorów ekspozycji.

Poza tym w audycji:

Tryzub (trójząb) - to znak wpisany w herb Ukrainy. Na tle tego symbolu transmitowane są wystąpienia prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego z atakowanego Kijowa. Jaki jest rodowód tego znaku?

Wokół pochodzenia Tryzuba do dziś toczą się naukowe dyskusje. Nie ma w tej sprawie konsensusu. Wielu badaczy uważa jednak, że znak ten - jeszcze w formie dwuzuba - używany był przez Chazarów, koczowniczy lud, który w pierwszym tysiącleciu naszej ery zamieszkiwał nadczarnomorskie stepy. I to od Chazarów ten symbol przejęli Waregowie - skandynawscy protoplaści dynastii Rurykowiczów, założyciele Rusi Kijowskiej.

Włodzimierz I - najsłynniejszy przedstawiciel tego rodu - wybijał monety już ze znakiem tryzuba. W czasach jego panowania odkryto bardzo wiele artefaktów sygnowanych tym symbolem. Następcy Włodzimierza przejęli ten znak, funkcjonował on w przestrzeni publicznej aż do upadku Rusi Kijowskiej w XIII wieku.

Odrodzenie tryzuba wiązało się z krótkim okresem niezależności Ukrainy w 1918 roku, swoje stałe miejsce znalazł w herbie niepodległej Ukrainy po 1991 roku.

O symbolu tryzuba mówi prof. Władysław Duczko, archeolog z Akademii im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku.

Czytaj także:

Tytuł audycji: "Eureka" 

Prowadziła: Katarzyna Kobylecka

Goście: Paweł Kajfasz (archeolog, jeden z kuratorów ekspozycji na Wawelu), prof. Władysław Duczko (archeolog z Akademii im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku)

Data emisji: 11.03.2022 

Godzina emisji: 19.32

ag