Instytut Pamięci Narodowej. Przekazanie artefaktów do Muzeum Gross-Rosen

Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu IPN we Wrocławiu prowadzi śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez załogę obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. - Latem 2017 roku pracownicy Muzeum Gross-Rosen skontaktowali się z komisją, ponieważ planowali na terenie obozu głównego w Rogoźnicy przeprowadzenie prac renowacyjnych szczeliny przeciwlotniczej, w której mogły znajdować się szczątki ludzkie - mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia prokurator Konrad Bieroń, naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu we Wrocławiu. - Dalsze prace były prowadzone w trybie przepisów postępowania karnego i to miejsce stało się miejscem ujawnienia przestępstwa - podkreśla. 

Odkryto zwłoki 92 osób

Śledztwo ujawniło nieznaną wcześniej zbiorową mogiłę 92 ofiar. Szczelina przeciwlotnicza o wymiarach 60 m x 2 m i głębokości 1,70 m skrywała szczątki mężczyzn w wieku od 20 do 60 lat. Wszystkie zostały przebadane przez biegłych antropologów. - Być może były to zwłoki ofiar lub żywi ludzie, którzy zostali wrzuceni do szczeliny w lutym 1945 roku, kiedy obóz był ewakuowany. Najprawdopodobniej były to osoby, które nie były w stanie wziąć udziału w marszu ewakuacyjnym - opowiada gość Jedynki. 

Jak wyjaśnia prok. Konrad Bieroń, do tej pory ofiar nie udało się zidentyfikować. - Nie zabezpieczyliśmy przedmiotów, które mogłyby wskazać tożsamość konkretnej osoby. W badaniu identyfikacyjnym wyłącznym dowodem będą badania genetyczne - mówi. - Teraz trwają czynności mające na celu pozyskanie materiału porównawczego. Zgłaszają się do nas osoby, które są potomkami osób, które zginęły na terenie obozu koncentracyjnego Gross-Rosen - słyszymy w audycji. 

Znalezione artefakty

Podczas wykopalisk prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej odnaleziono ok. 700 artefaktów. Jakie znaczenie mają te przedmioty dla dokumentowania historii obozu i dla ludzi, którzy się tam znaleźli? - Znaczenie możemy podzielić na dwa etapy: pierwszy dotyczy postępowania karnego, podczas którego dysponowaliśmy tymi artefaktami, i drugi etap: przekazane do muzeum przedmioty, dadzą pracownikom kolejną porcję wiedzy o funkcjonowaniu obozu i na pewno zostaną wykorzystane podczas wystaw. W postępowaniu karnym te artefakty były niezbędne do określenia kontekstu historycznego - tłumaczy rozmówca Doroty Truszczak. 

Jakie będą skutki śledztwa? 

Zbrodnie, które są przedmiotem postępowania, zostały popełnione ponad 70 lat temu, a w toku śledztwa pozyskano bazę funkcjonariuszy państwa nazistowskiego, którzy wchodzili w skład załogi zarówno głównego obozu w Rogoźnicy, jak i podobozów. - Wszyscy ustaleni funkcjonariusze są sprawdzani pod kątem, czy jeszcze żyją. Jeżeli tak, to musimy postarać się o zgromadzenie na tyle przekonującego materiału dowodowego, aby taką osobę postawić przed sądem i pociągnąć do odpowiedzialności, ponieważ zbrodnie tego rodzaju nie ulegają przedawnieniu - mówi Konrad Bieroń. 

Poza tym w audycji:

- Dyrektor Oddziału IPN w Katowicach dr Andrzej Sznajder opowiedział w audycji o dwóch wydarzeniach:

- Uroczystości wręczenia Nagrody Honorowej IPN "Świadek Historii". Wyróżnienie zostało ustanowione przez prezesa Instytutu Pamięci Narodowej w 2009 roku, jako lokalny odpowiednik nagrody "Kustosz Pamięci Narodowej". Od tego czasu każdy oddział IPN honoruje osoby i instytucje, które swoją codzienną pracą podkreślają znaczenie historii w życiu rodzinnym i społecznym.

- W Kamesznicy (gm. Milówka) powstaje cmentarz wojenny żołnierzy NSZ. 26 października 2022 roku została tam odsłonięta tablica, która jest swoistym kamieniem węgielnym cmentarza - trwałym znakiem wskazującym na podjęcie przez Instytut Pamięci Narodowej zadania, jakim jest godne uczczenie żołnierzy NSZ zamordowanych przez reżim komunistyczny w ramach operacji "Lawina".

- "CzasyPismo" - półrocznik mający za zadanie popularyzację badań historycznych nad XX-wiecznymi dziejami Górnego Śląska i obszarów sąsiednich. Szczególny nacisk położono na problematykę funkcjonowania systemów totalitarnych - nazizmu i komunizmu - oraz ich oddziaływania na społeczeństwo regionu. Z autorem artykułu dr. Sebastianem Rosenbaumem z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach rozmawiała Justyna Majchrzak. 

- Wydarzenia organizowane przez IPN i artykuły na portalu przystanekhistoria.pl.

Audycja powstaje we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej i portalem IPN Przystanek Historia.

Czytaj także:

Tytuł audycji: Przystanek Historia

Prowadzi: Dorota Truszczak

Goście: prok. Konrad Bieroń (naczelnik Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu we Wrocławiu), dr Andrzej Sznajder (dyrektor Oddziału IPN w Katowicach)

Data emisji: 9.11.2022 r.

Godzina emisji: 19.30

ans,kor