Miłość i filozofia w "Powieści o Róży"

Poemat "Powieść o Róży" w sposób alegoryczny przedstawia miłość i relację między kobietą (Różą) a zdobywającym ją mężczyzną (Kochankiem). Fabuła obyczajowa jest pretekstem do przedstawienia miłości w rozumieniu średniowiecznym, jest także lustrem sporów epoki, oraz odwiecznych sprzeczności pomiędzy uczuciami a rozumem. - Bardzo trudno jest po ponad siedmiuset latach wziąć ten utwór do ręki i go przeczytać - uważa prof. Michał Zembrzuski.

O znaczeniu poznania w miłości

Filozof z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego zwraca uwagę, że tekst ów można zrozumieć poznając średniowiecze. Filozofię i literaturę tej epoki. W rozmowie z Katarzyną Jankowską komentuje następujący cytat: "Kocha zaś mądrze ten jedynie, kto bardzo dobrze poznał siebie". - Wskazówka jest jednoznaczna. Warunkiem jakiejkolwiek miłości, relacji związanej z emocjonalnością jest poznanie - zaznacza prof. Zembrzuski.

Chodzi tu o poznanie własnego wnętrza, ale w szerszym kontekście również o poznanie całego świata. - W takim znaczeniu można powiedzieć, że filozofia może być dobrym kluczem do otworzenia skarbca tego utworu. Część druga, dotycząca przedstawienia całości świata, kosmosu jest tak naprawdę prezentacją jakiegoś rodzaju sumy filozoficznej - wyjaśnia gość "Eureki". Suma te odsłania m.in. szereg zagadnień związanych z ludzką naturą.

De Meun i de Lorris, autorzy erudycyjni

Prof. Zembrzuski zwraca uwagę, że w omawianym dziele kochanek początkowo ogląda Różę w odbiciu źródła. To nawiązanie do średniowiecznych myślicieli. - Sugerowali oni, że właściwie cała obserwowana przez nas rzeczywistość fizyczna jest za każdym razem odzwierciedleniem rzeczywistości kosmologicznej lub też rzeczywistości boskiej. Widzialne przedmioty są odzwierciedleniem rzeczy niewidzialnych - podkreśla. 

Autorami "Powieści o Róży" są Jean de Meun oraz Guillaume de Lorris. W dużym stopniu nawiązywali oni do greckiego filozofa Platona. W szczególności zaś do dialogu "Timajos" jego autorstwa traktującego o naturze świata fizycznego i naturze człowieka. Erudycja obu autorów była ogromna, znajdziemy więc odwołania również m.in. do francuskiego teologa, Alana z Lille. - Podkreślanie natury i jej roli w powstawaniu świata - analizuje gość Jedynki.

Elementy, które blokują miłość

Niezwykle istotny jest temat relacji między emocjonalnością, a rozumem dystansującym emocje. - Kochanek tak mocno odurzony miłością do Róży, w ogóle nie słucha Rozwagi, która pojawia się jako jedna z postaci. W drugiej części (...) okazuje się, że rozum jak najbardziej dąży nawet do racjonalizacji pożądania. Próbując pokazać, że działania związane z miłością i seksualnością mają służyć po prostu prokreacji - tłumaczy prof. Zembrzuski.

Na kartach poematu pojawiają się również inne postaci, m.in. Zazdrość. Próbują one zniechęcić mężczyznę do miłości wobec Róży. - One tak naprawdę pokazują, że człowiek w naturalny sposób spotyka się z trudnościami. Róża zostaje odseparowana od kochanka. (...) Jakiś rodzaj złego języka, oszukiwania, hipokryzji, udawania, mogą być elementami, które miłość blokują - zwraca uwagę rozmówca Katarzyny Jankowskiej.

Czytaj także:

Poza tym w audycji:

Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie, czyli historia najstarszego polskiego klubu sportowego. W tym roku przypada 145. rocznica założenia WTW, które do dziś mieści się na Cyplu Czerniakowskim w Warszawie. Władze rosyjskie zakazywały na terenie zaboru tworzenia organizacji sportowych, ale potrzeba integracji okazała się silniejsza. W powstających klubach trenowali sportowcy, którzy w późniejszych dekadach zdobywali olimpijskie medale.

Gość: Katarzyna Deberny, dyrektor Działu Kultury i Edukacji Olimpijskiej w Polskim Komitecie Olimpijskim.