43. rocznica podpisania porozumień sierpniowych. Droga do powstania "Solidarności"

Drastyczne podwyżki cen mięsa 

Na początku lipca 1980 r. na skutek podwyżki cen mięsa i jego przetworów sprzedawanych w sklepach i stołówkach zakładowych wybuchły spontaniczne strajki. - Ta podwyżka cen była dolegliwa, ponieważ objęła właśnie bufety zakładowe, które miały inne ceny, niższe. Oczywiście kluczowym było pogarszające się warunki życia ludzi. W czerwcu 80' roku spadły pensje części pracowników, szczególnie tych, którzy mieli liczone dniówki - mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia dr Grzegorz Majchrzak, historyk z Instytutu Pamięci Narodowej. - To wszystko się nałożyło i spowodowało wybuchy 1 lipca, wcale nie w Gdańsku ani w Lublinie. Pierwsze dwa zakłady odnotowane to poznański "Pomet" i Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego w Mielcu - opowiada gość Jedynki. 

Strajk w obronie Anny Walentynowicz

14 sierpnia 1980 r. w Stoczni Gdańskiej im. Lenina wybuchł strajk w obronie zwolnionej z pracy Anny Walentynowicz, działaczki WZZ Wybrzeża. - To jest inny strajk niż wcześniejsze, miał on dwa postulaty: podwyżka płac i przywrócenie do pracy zwolnionej tuż przed osiągnięciem wieku emerytalnego Anny Walentynowicz. Strajk został zakończony 16 sierpnia porozumieniem Komitetu Strajkowego utworzonego w stoczni, zakończony całkowitym zwycięstwem strajkującym - podkreśla dr Grzegorz Majchrzak. 

Narodziny "Solidarności" 

Powołano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, który sformułował słynne 21 postulatów. Najważniejszym z nich było żądanie powołania niezależnych od władz związków zawodowych. W międzyczasie własną listę 36 postulatów przedstawił MKS w Szczecinie, który koordynował protesty na terenie Pomorza Zachodniego. Obu komitetom już po kilku dniach podlegało po kilkaset strajkujących zakładów. - To były narodziny "Solidarności" we wrześniu przez duże "S", ale też przez małe "s", bo tak naprawdę strajkujący w Stoczni Gdańskiej osiągnęli to, co chcieli dla siebie, ale pozostawało szereg zakładów pracy, które w międzyczasie przystąpiły do strajku. 

Miejskie komitety strajkowe powstały także i w Elblągu. W Szczecinie 26 sierpnia 1980 roku rozpoczęły się strajki na Dolnym Śląsku. Z kolei 29 sierpnia stanęły kopalnie na Górnym Śląsku. Do protestów przyłączały się także zakłady z innych miast Polski. Jaka była reakcja ówczesnych władz komunistycznych na to społeczne niezadowolenie robotników i te powszechne akcje strajkowe w całym kraju?

- Władze PRL początkowo próbowały tłumić strajki obietnicami podwyżek oraz obietnicami różnych działań socjalnych, ponieważ oprócz kwestii płacowych pojawiły się kwestie warunków bytowych i tego, że w sklepach brakowało podstawowych produktów oraz to, że niektóre miejscowości były gorzej zaopatrzone niż inne - wskazuje rozmówca Artura Wolskiego. 

Czytaj również: 

Ponadto w audycji: 

– Farmacja w badaniach historii medycyny

W relacji dr hab. Iwony Arabas, prof. PAN, usłyszymy, w jak odległej przeszłości należy szukać korzeni profesjonalnej farmacji, jakie są formy leków używanych w terapii i czy ma to jakieś znaczenie, czym jest Kampo medycyna i w jakich rejonach cieszy się do dziś popularnością, kim była jedna z pierwszych na świecie farmaceutek – Antonina Leśniewska – oraz jakie naukowe wyjaśnienie w farmacji ma kolor brązowy? 

Tytuł audycji: Eureka

Prowadził: Artur Wolski 

Goście: dr Grzegorz Majchrzak (IPN), dr hab. Iwona Arabas (PAN)

Data emisji: 31.08.2023 r. 

Godzina emisji: 19.30

IAR/ans