Maciej Rataj - polityk środka, jedna z czołowych postaci okresu międzywojennego

Maciej Rataj pochodził z ubogiej chłopskiej rodziny, jednak nie przeszkodziło mu to w zdobyciu bardzo dobrego wykształcenia, w czym pomogli mu krewni. Przyszły polityk uczęszczał do szkoły elementarnej i pobierał nauki gimnazjalne, a później trafił na uniwersytet we Lwowie. Później został nauczycielem gimnazjalnym, co stanowiło wówczas o przynależności do elity intelektualnej. 

- Z dzisiejszego punktu widzenia to jest niezwykłe, jak człowiek z tak biednej, choć świadomej rodziny, mógł się tak wybić. Dziś to jest trudne do wyobrażenia, bo tak biednej polskiej wsi nie ma - zaznacza dr Michał Przeperski, historyk i rzecznik prasowy Muzeum Historii Polski. - Widzimy karierę, która nie jest snem amerykańskim, ale być może snem syna chłopskiego z galicyjskiej wsi. Maciej Rataj własnymi talentami i ciężką pracą osiągnął bardzo wiele. A rozbudzona świadomość i szerokie horyzonty doprowadziły go do działalności politycznej - dodaje.

Czytaj również:

Maciej Rataj - działacz ludowy i jeden z czołowych polityków II RP

Jako syn chłopski Maciej Rataj zaangażował się w działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego. Stosunkowo szybko stał się bliskim współpracownikiem Wincentego Witosa, z którym związał się na wiele lat. Ich drogi rozeszły się, gdy Rataj dołączył do PSL "Wyzwolenie". Z list tego ugrupowania został wybrany na posła do Sejmu, ale dołączył do klubu PSL "Piast" Witosa.

- Tam, w jakimś sensie, święci największe triumfy polityczne i robi najważniejsze rzeczy dla Polski. W 1920 roku jest członkiem Rady Obrony Państwa, która zawiaduje obroną przed bolszewikami. Był w Rządzie Obrony Narodowej Wincentego Witosa, pełnił istotną rolę ministra do 1921 roku, a następnie został marszałkiem Sejmu - wymienia gość "Eureki".

Głowa państwa nad przepaścią

Maciej Rataj dwukrotnie pełnił obowiązki głowy państwa. - W grudniu 1921 roku, po śmierci prezydenta Gabriela Narutowicza, kiedy właściwie państwo polskie znajduje się nad przepaścią. (...) Rataj, nie po raz pierwszy, pokazuje się wówczas jako wybitny państwowiec. Ta rola, w nieco inny sposób, powtarza się w 1926 roku po zamachu stanu przeprowadzonym przez Józefa Piłsudskiego - przypomina dr Michał Przeperski.

- Raz jeszcze, w maju 1926 roku, państwo polskie znalazło się nad przepaścią. Podziały polityczne są przeogromne; nad krajem wisi groźba wojny domowej i Rataj robił wszystko, co w swojej mocy, by do tej wojny nie dopuścić. To oczywiście nie jest zasługa tylko Rataja, ale gdyby na jego miejscu był ktoś inny, to byłoby trudniej - dodaje historyk.

Maciej Rataj - polityk środka

Mimo powiązania z ruchem ludowym Maciej Rataj był tolerowany również przez polityków sanacji. Urząd marszałka sprawował do 1927 roku. - To pewnie po trosze kwestia osobowościowa, po trosze też funkcja jego poglądów, ale i jego zależności politycznej. (...) Polityk to człowiek, który potrafi się przystosować do panujących warunków i wykorzystywać szansę. Gdy trzeba było dogadać się z Ruchem Narodowym (w 1923 r. - red.), Rataj był w stanie to zrobić - ocenia dr Michał Przeperski.

W czerwcu 1940 roku polityk został rozstrzelany przez Niemców w Palmirach, w egzekucji polskich elit. - To, że Rataj jest zaliczony do elity, jest czymś ważnym. Nie chcę, by to źle zabrzmiało, ale to dobrze pokazuje miarę jego sukcesu. (...) U schyłku swojego życia stał się postacią legendarną, bardzo ważną. Na pewno był jednym z najbardziej istotnych polityków dwudziestego stulecia - komentuje rozmówca Jakuba Domoradzkiego.

W audycji również:

Nieznane wcześniej źródło kosmicznego pyłu zidentyfikował zespół naukowców z udziałem dr. Mariusza Gromadzkiego z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Pył powstał w wyniku oddziaływania materii wyrzuconej podczas wybuchu supernowej typu Ia z otaczającym ją gazem okołogwiazdowym. Odkrycie międzynarodowego zespołu badaczy zostało opisane na łamach "Nature Astronomy", a w audycji opowiedział o nim dr Mariusz Gromadzki.