Najstarszy skansen w Polsce. Jedynka w Kaszubskim Parku Etnograficznym we Wdzydzach Kiszewskich
- Teodora i Izydor Gulgowscy stworzyli "muzeum na świeżym powietrzu", jedno z pierwszych na świecie.
- W Muzeum - Kaszubskim Parku Etnograficznym im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach zgromadzono ponad 50 obiektów architektury ludowej z obszaru całych Kaszub i Kociewia.
- W audycji opowiedzieliśmy o ludowej architekturze Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich. Nie zabrakło też informacji o działalności edukacyjnej muzeum, w tym o warsztatach i imprezach przygotowywanych z myślą o zbliżającej się majówce.
Muzeum na wolnym powietrzu
Początki muzeum we Wdzydzach Kiszewskich sięgają 1906 roku. Jego twórcy, Teodora i Izydor Gulgowscy, byli założycielami - pierwszego na ziemiach polskich - muzeum na wolnym powietrzu. Urządzili je w XVIII-wiecznej gburskiej chałupie. - Gdyby nie Teodor i Izydora Gulgowscy, tego by tutaj nie było, zwłaszcza gdyby nie miłość i upór Teodory. Ona przecież pochodziła z rodziny o niemieckich korzeniach, była wysoko wykształcona, gdyż studiowała w Berlinie. To była partia wprost nieosiągalna dla zwykłego nauczyciela ze wsi, jakim był Izydor, tym bardziej że była od niego starsza o 14 lat - mówi na antenie Programu 1 Polskiego Radia Sonia Klein-Wrońska, kustosz Muzeum - Kaszubskiego Parku Etnograficznego. - To była kobieta o wszechstronnych światopoglądach, z różnymi zagranicznymi kontaktami wśród uczonych, artystów, filozofów, tak że przywiozła tutaj te europejskie idee - dodaje.
Co ciekawe, zakupiony przez państwa Gulgowskich teren nie miał nawet całego hektara. Obecnie muzeum to 22 ha obszaru położonego nad brzegiem jeziora Gołuń, zabudowanego obiektami regionalnej architektury. - Ówcześnie to były tereny znajdujące się bezpośrednio nad jeziorem z takim wzgórzem i z czasem, z tego, co dobrze wiemy, część tych zabudowań gospodarczych, oczywiście poza chałupą, została zniszczona - opowiada Mateusz Słomiński, kustosz Muzeum - Kaszubskiego Parku Etnograficznego.
POSŁUCHAJ
"Jedyne takie miejsce" z Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach Kiszewskich, cz. 1 (Jedynka)
Architektura Kaszub i Kociewia
Chałupy, dwory, szkoła, kuźnia, wiatraki, kościół, budynki gospodarcze i warsztaty rzemieślnicze - 45 obiektów z Kaszub i Kociewia świadczy o bogactwie i różnorodności wiejskiego budownictwa z okresu od XVII do XX wieku. Wiernie odtworzone wnętrza wraz z autentycznym wyposażeniem, czasowo uruchamiane urządzenia gospodarcze i przemysłowe nadają temu miejscu niezwykły klimat, spotęgowany malowniczym położeniem i walorami otaczającej przyrody.
Zwiedzający mogą obejrzeć m.in. szkołę, pochodzącą ze wsi Więckowy z lat 50. XIX wieku. W jej wnętrzu znajdują się duża izba lekcyjna i mieszkanie dla nauczyciela. Znajdują się tu drewniane, szerokie ławki i m.in. ciekawe kałamarze. - Jak widać po ławeczce, ona miała oryginalnie trzy otwory na kałamarz, jak siedziały tu malutkie dzieci, to można to było zagęścić i dzieciom dostarczyć więcej tego materiału do pisania - opowiada Wojciech Myszk, przewodnik i regionalista.
POSŁUCHAJ
"Jedyne takie miejsce" z Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach Kiszewskich, cz. 2 (Jedynka)
Jak wyglądają kaszubskie hafty?
Malowidła na starych kaszubskich meblach, wzory na czepcach czy szatach liturgicznych stały się dla Teodory Gulgowskiej inspiracją do stworzenia autorskich wzorów haftu kaszubskiego, które dzisiaj stanowią wizytówkę i są znakiem rozpoznawczym tego regionu.
- Haftu kaszubskiego jest bardzo dużo odmian. U nas nazywamy je szkołami. Pierwsza oczywiście była szkoła wdzydzka, którą od początku projektowała pani Teodora. Ona przerysowywała motywy ze starych mebli oraz innych dostępnych źródeł i na podstawie tych motywów projektowała wzory haftu - opowiada Anna Miszczak, hafciarka.
Oferta edukacyjna dla najmłodszych
Opowiadając o przeszłości, nie należy zapominać o najmłodszym pokoleniu. Dla dzieci muzeum przygotowało szeroką ofertę edukacyjną. - Dla najmłodszego pokolenia oferujemy sporo warsztatów: rękodzieła, malowanie na szkle czy robienie tradycyjnych kwiatów z papieru - podkreśla Monika Langowska z Muzeum - Kaszubskiego Parku Etnograficznego. - Mamy również specjalne warsztaty dla dzieci, tj. "Muzeum do zabawy?", gdzie można się dowiedzieć, co to jest muzeum, gdzie można położyć się na łóżku z silnikiem, gdzie można dotknąć żelazka z duszą. Mamy również imprezy plenerowe - zaznacza rozmówczyni Sławy Bieńczyckiej.
POSŁUCHAJ
"Jedyne takie miejsce" z Kaszubskiego Parku Etnograficznego we Wdzydzach Kiszewskich, cz. 3 (Jedynka)
Wdzydzki Park Krajobrazowy
Wizyta we Wdzydzach to dla nas również okazja, by porozmawiać o języku kaszubskim, kulturze i tożsamości mieszkańców tego regionu Polski oraz o tamtejszej kuchni. Ponadto podczas audycji do wizyty we Wdzydzkim Parku Krajobrazowym zaprosił słuchaczy Andrzej Penk, kierownik parku.
Zobacz też:
Tytuł audycji: Jedyne takie miejsce
Prowadziła: Sława Bieńczycka
Goście: Sonia Klein-Wrońska, Mateusz Słomiński (kustosze Muzeum Kaszubskiego Parku Etnograficznego), Monika Langowska (Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny), Wojciech Myszk (przewodnik i regionalista) Andrzej Penk (kierownik Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego) Anna Miszczak (hafciarka)
Data emisji: 27.04.2024 r.
Godzina emisji: 9.00-12.00
ans/kormp
