Literacki Nobel dla Han Kang. "Ona w swojej twórczości dociera do czegoś bardzo duchowego"

Pierwszy literacki Nobel dla pisarza z Korei

53-letnia Han Kang nie była wymieniana wśród faworytów. To pierwsza pisarka z Korei Południowej, która otrzymała Nagrodę Nobla.

- Korea była pod okupacją japońską do 1945 roku, nie miała własnego państwa przez 35 lat. Potem, po wojnie koreańskiej, która się skończyła w 1953 roku, była bardzo biednym krajem. Tak naprawdę dopiero w latach 70. Korea powoli zaczęła się pojawiać w kontekście międzynarodowym. Rok 1988, kiedy letnie igrzyska olimpijskie odbyły się w Seulu, to był rok, kiedy świat się dowiedział, że jest coś takiego jak Korea Południowa.

Ostanie dwadzieścia parę lat to jest czas, kiedy Korea budowała swoją pozycję międzynarodową. Co to był za czas! Pasmo sukcesów. Z jednego z tygrysów azjatyckich, który robi świetnie samochody, telewizory i komputery, nagle Korea stała się trendsetterem w kulturze, we wszystkich jej aspektach, od mody, przez muzykę, K-pop, jedzenie, seriale, po film. I teraz Nobel - wskazał gość audycji "Eureka", literaturoznawca, sinolog i tłumacz prof. Marcin Jacoby.

Gość radiowej Jedynki zwrócił uwagę, że mimo iż koreańskie kobiety nie mają takiej swobody, jak ich koleżanki w Europie, to dużo z nich pisze. - Literatura koreańska w dużej mierze jest pisana przez kobiety - wskazał.

Czytaj także:

Han Kang - twórczość noblistki

"Han Kang ma wyjątkową umiejętność zwracania uwagi na związek ciała z duszą, życiem i śmiercią" - powiedział przewodniczący komitetu noblowskiego Akademii Szwedzkiej Anders Olsson.

Han Kang urodziła się w 1970 roku w Gwangju. Od 10. roku życia mieszkała w Seulu, gdzie przeprowadziła się z rodziną. Zaczęła pisać jako 14-latka. Jest córką pisarza, dorastała w domu pełnym książek. Studiowała filologię koreańską na Yonsei University.

Debiutowała jako poetka, publikując pięć wierszy, w tym "Zimę w Seulu". Pierwszy zbiór opowiadań, zatytułowany "Yeosu", opublikowała w 1995 roku. Jej twórczość obejmuje zbiory opowiadań "Fruits of My Woman" (2000), "Fire Salamander" (2012); powieści: "Czarny jeleń" (Black Deer, 1998), "Twa zimna dłoń" (Your Cold Hands, 2002), "Wegetarianka" (The Vegetarian, 2007), "Breath Fighting" (2010) i "Lekcja greki" (Greek Lessons, 2011), "Nadchodzi chłopiec" (Human Acts, 2014), "Biała elegia" (The White Book, 2016), "Europa" (2019).

W Polsce ukazało się kilka jej książek w przekładzie Justyny Najbar-Miller: "Wegetarianka" (wyd. Kwiaty Orientu), "Nadchodzi chłopiec" (wyd. W.A.B., 2020), "Biała elegia" (wyd. W.A.B., 2022) oraz "Nie mówię żegnaj" (wyd. W.A.B., 2024).

"Wegetarianka" - najbardziej znana powieść

Najsławniejsza powieść noblistki, "Wegetarianka", to historia o walce o własną tożsamość w koreańskim, patriarchalnym społeczeństwie. Młoda mężatka rezygnuje z jedzenia mięsa, tym samym wyłamuje się z norm i społecznych obyczajów, które są ściśle przestrzegane w jej kraju.

Jej wegetarianizm spotyka się ze sprzeciwem najbliższych, a porządek jej codziennego życia zostaje zaburzony. Metamorfoza ciała i umysłu kobiety zaprowadzi ją w nieznane rejony. Stanie się też jeszcze coś innego - rezygnacja z jedzenia mięsa jest jedynie początkiem znacznie głębszej przemiany.

Za "Wegetariankę" pisarka otrzymała Międzynarodowego Bookera w 2016 roku.

Książka, którą zainspirowała Warszawa

"Biała elegia", która znalazła się w finale Międzynarodowej Nagrody Bookera w 2018 roku, to z kolei najbardziej osobista książka w dorobku autorki.

Większą część powieści Han Kang napisała podczas zimowego pobytu w Warszawie. Zaprosiła ją do Polski, w ramach programu rezydencyjnego organizowanego przez Uniwersytet Warszawski, tłumaczka Justyna Najbar-Miller.

W wywiadzie dla "Gazety Wyborczej" pisarka powiedziała, że mieszkając w Warszawie, dużo myślała o swojej starszej siostrze, która żyła jedynie dwie godziny. "Chodziłam po mieście, na którego budynkach widziałam ślady kul i dawnych fundamentów. Wiedziałam, że powstało z gruzów. Zmartwychwstało. I nagle zaczęłam sobie wyobrażać osobę, z którą dzieje się to samo. Nagle się odradza, wraca do żywych" - opowiedziała.

Han Kang - dlaczego jest wyjątkowa?

- "Biała elegia" nie jest to - moim zdaniem - najlepsza książka noblistki. Ja się na niej trochę zawiodłem. Polecałbym, by od niej nie zaczynać. Absolutnie rewelacyjny jest tom "Nadchodzi chłopiec". To też dobre wprowadzenie do pozycji, która w Polsce ukazała się w tym roku - "Nie mówię żegnaj". Obie książki opowiadają o głębokiej traumie historycznej koreańskiej w sposób niezwykle delikatny, uczuciowy i empatyczny - podkreślił prof. Jacoby.

- Han Kang stara się patrzeć na ten świat rzeczywisty, który nas otacza, ale też sięga w strefę nieświadomości. Często w jej utworach pojawiają się sny, koszmary senne, które coś symbolizują. Czerpiąc z tych dwóch światów, tworzy jakąś trzecią rzeczywistość i w ten sposób dociera do czegoś bardzo duchowego - opisała tłumaczka Justyna Najbar-Miller.