Jaka była tożsamość narodowa Polaków w II RP?

Naród II Rzeczypospolitej. Jaka była jego tożsamość? (Jedynka/Odrodzona - nieznana)

Czym tak naprawdę <a href="https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/896485,kazimierz-bartel-pieciokrotny-premier-ii-rp" target="_blank">był naród polski</a> po 1918 roku? - Może warto byłoby cofnąć się, bo istotne jest to, czym stał się na przełomie XIX i XX wieku. To pewne procesy, które sięgają nawet lat 60. i 70. XIX wieku. Mniej więcej do powstania styczniowego mamy sytuację, że naród jest wciąż postszlachecki, bo są to przeważnie ziemianie i mieszczanie. Chłopi w zasadzie nie są traktowani jako naród, chociaż oczywiście jakieś początkowe elementy świadomości pojawiają się już od powstania kościuszkowskiego - mówi Robert Kostro, były dyrektor Muzeum Historii Polski.
 
<div class="audio atarticle emb uid-a536d86a-c792-43c3-bef2-29857946223b audio-default-html"><header> Posłuchaj </header>
<div class="positioner"><span data-media="{&quot;id&quot;:3645697,&quot;file&quot;:&quot;//static.prsa.pl/a536d86a-c792-43c3-bef2-29857946223b.mp3&quot;,&quot;provider&quot;:&quot;audio&quot;,&quot;uid&quot;:&quot;a536d86a-c792-43c3-bef2-29857946223b&quot;,&quot;length&quot;:1932,&quot;autostart&quot;:true,&quot;link&quot;:&quot;&quot;,&quot;title&quot;:&quot;Jedynka%2FOdrodzona-nieznana%20-%2012.10.2024&quot;,&quot;desc&quot;:&quot;Nar%C3%B3d%20II%20Rzeczypospolitej.%20Jaka%20by%C5%82a%20jego%20to%C5%BCsamo%C5%9B%C4%87%3F%20%28Jedynka%2FOdrodzona-nieznana%29&quot;,&quot;advert&quot;:0,&quot;type&quot;:&quot;muzyka&quot;}" class="play pr-media-play"> 32:12 Jedynka/Odrodzona-nieznana - 12.10.2024 Naród II Rzeczypospolitej. Jaka była jego tożsamość? (Jedynka/Odrodzona - nieznana) <a data-media="{&quot;id&quot;:3645697,&quot;file&quot;:&quot;//static.prsa.pl/a536d86a-c792-43c3-bef2-29857946223b.mp3&quot;,&quot;provider&quot;:&quot;audio&quot;,&quot;uid&quot;:&quot;a536d86a-c792-43c3-bef2-29857946223b&quot;,&quot;length&quot;:1932,&quot;autostart&quot;:false,&quot;link&quot;:&quot;&quot;,&quot;title&quot;:&quot;Jedynka%2FOdrodzona-nieznana%20-%2012.10.2024&quot;,&quot;desc&quot;:&quot;Nar%C3%B3d%20II%20Rzeczypospolitej.%20Jaka%20by%C5%82a%20jego%20to%C5%BCsamo%C5%9B%C4%87%3F%20%28Jedynka%2FOdrodzona-nieznana%29&quot;,&quot;advert&quot;:0,&quot;type&quot;:&quot;muzyka&quot;}" class="iPlus add-to-play"> </a></div>
</div>
 
- Końcówka XIX wieku jest ukształtowaniem się tego, co nazwalibyśmy nowoczesnym narodem, czyli narodów kulturowych. Ludzie zaczynają czytać prasę, książki i w związku z tym zaczynają się z nimi identyfikować. Jak ktoś czyta "Potop", to zaczyna identyfikować się z panem Wołodyjowskim czy Zagłobą, chociażby był chłopem małorolnym spod Poznania - dodaje.
<iframe src="https://www.facebook.com/plugins/post.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2FHistoriawPolskimRadiu%2Fposts%2Fpfbid0WxDACgQnnejeq4hcByK6LaAeXRc3G4b4qKw9RajeYPdXh6mqgg412chg1WRDgE8Dl&amp;show_text=true&amp;width=500" width="500" height="539" style="border: none; overflow: hidden;" scrolling="no" frameborder="0" allowfullscreen="true" allow="autoplay; clipboard-write; encrypted-media; picture-in-picture; web-share"></iframe>
Wpływ ośrodków religijnych
- Zaczął się dość ciekawy proces. W tej samej rodzinie ktoś czytał Sienkiewicza, a ktoś np. Hruszewskiego, przez co ktoś uważał się za Polaka, a ktoś inny, że jest np. Ukraińcem. W dużej mierze inteligencja czy ziemiaństwo zaczyna przekonywać chłopów i jakby powstają te narody. Organizacje społeczne i partie polityczne tworzą w sensie religijnym narody polityczne z tych ludzi, którzy byli chłopami. Powstaje np. syjonizm jako ruch narodowy świecki czy z komponentem świeckim, ale tworzą się też narody ukraiński, litewski i oczywiście polski - zauważa Robert Kostro.
Ważny był również czynnik religijny. - Zazwyczaj te ośrodki religijne były, zwłaszcza dla ludności wiejskiej, także takimi ośrodkami tożsamościowymi. Ksiądz z ambony mówił im, kim oni są i tłumaczył, dlaczego mają głosować na tego czy tamtego polityka - wyjaśnia gość Jedynki.
<iframe src="https://www.embedder.polskieradio.pl/podcast/397" width="600px" height="380px" frameborder="0" allowtransparency="true" allow="encrypted-media"></iframe>
Różne języki w II Rzeczypospolitej
W II Rzeczypospolitej prawie 70 proc. obywateli mówiło po polsku, ale kolejnych 30 proc. używało jako pierwszego języka ukraińskiego, ruskiego, rosyjskiego, białoruskiego, łemkowskiego, litewskiego czy jidysz.
- <a href="https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/3429452,jak-wygladala-polska-po-odzyskaniu-niepodleglosci-wyniki-spisu-powszechnego-z-1921-roku" target="_blank">Jak był spis powszechny w 1921 roku, to ludność Polski była liczona według narodowości.</a> Natomiast 10 lat później bardziej była liczona według języka, bo były np. ukraiński, ruski i rosyjski. To jest pewna zmiana w dwudziestoleciu międzywojennym - mówi Jarosław Szczepański, publicysta i dziennikarz.
Zobacz także:
<ul>
<li><a href="https://jedynka.polskieradio.pl/artykul/3427527,II-Rzeczpospolita-Nowe-elity-przej%C4%99%C5%82y-w%C5%82adz%C4%99-po-%C5%9Bmierci-Pi%C5%82sudskiego" target="_blank">II Rzeczpospolita. Nowe elity przejęły władzę po śmierci Piłsudskiego</a></li>
<li><a href="https://jedynka.polskieradio.pl/artykul/3432312,II-Rzeczpospolita-kryminalna-Przest%C4%99pczo%C5%9B%C4%87-w-przedwojennej-Polsce" target="_blank">II Rzeczpospolita... kryminalna. Przestępczość w przedwojennej Polsce</a></li>
</ul>
<ul></ul>
***
Tytuł audycji: <a href="https://jedynka.polskieradio.pl/audycje/10756" target="_blank">Odrodzona - nieznana</a>
Prowadził: <a href="https://www.polskieradio.pl/grzegorz-kalinowski/tag177065" target="_blank">Grzegorz Kalinowski</a>
Goście: Robert Kostro (były dyrektor Muzeum Historii Polski), Jarosław Szczepański (publicysta, dziennikarz)
Data emisji: 12.10.2024 r.
Godzina emisji: 17.10
DS/kmp