100 lat Polskiego Radia. Jak wyglądały początki jednej z najważniejszych instytucji w Polsce?

Dokładnie 100 lat temu ze stacji nadawczej Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego w Warszawie został wyemitowany pierwszy próbny program radiowy. Początki polskiej radiofonii nie były jednak łatwe.

- Studio było jedno i miało zainstalowany jeden mikrofon. W związku z tym, kiedy np. spiker zapowiadał, że za chwilę wystąpi orkiestra, następowała przerwa. Siadała orkiestra i dopiero po kilku minutach rozpoczynał się zapowiedziany występ - mówi Krzysztof Sagan, realizator dźwięku w Polskim Radiu, znawca i miłośnik radiofonii.

18 sierpnia 1925 roku spółka Polskie Radio założona przez dr. Zygmunta Chamca dostała koncesję na nadawanie ogólnopolskiego programu radiowego.

Kultura, muzyka i sport

Pierwsze takty Poloneza A-dur Fryderyka Chopina rozpoczęły regularne nadawanie Polskiego Radia w kwietniu 1926 roku. Do dziś jest to sygnał radiowej Jedynki. Polskie Radio od samego początku, czyli od 1927 roku towarzyszy też kolejnym odsłonom Konkursu Chopinowskiego.

- Początki Konkursu Chopinowskiego i Polskiego Radia splatają się w sposób nierozerwalny. Polskie Radio jest jednym z filarów kultu chopinowskiego czy też obecności muzyki Fryderyka Chopina w Polsce - opowiada Artur Szklener, szef Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.

Możliwe też stały się relacje z zawodów sportowych, dzięki którym słuchacze mogli przenosić się do najbardziej oddalonych zakątków świata. Legendarny sprawozdawca sportowy Bohdan Tomaszewski tak wspominał pierwsze transmisje: - W 1936 roku bezpośrednie transmisje z Igrzysk Olimpijskich w Berlinie, w 1938 bezpośrednie transmisje z piłkarskich mistrzostw świata, a po latach ten pamiętny okrzyk sprawozdawcy: "Halo, halo! Tu helikopter!".

Intensywna radiofonizacja kraju

Okres międzywojenny to czas intensywnej radiofonizacji kraju. Przełomowy był rok 1936, kiedy wprowadzono wiele technicznych nowości, a wśród nich zapis dźwięku na stalowej taśmie. - Niesamowita była prędkość, ponieważ wynosiła półtora metra na sekundę. W związku z tym szpula na audycję 30-minutową miała 50 centymetrów średnicy i ważyła kilka kilogramów - przybliża Stefan Kruczkowski z Archiwum Polskiego Radia.

Archiwalne nagrania Polskiego Radia

Z okresu przedwojennego zachowało się niestety niewiele nagrań z Polskiego Radia. - Z powodu takiego, że wtedy przed wojną nie było łatwo o archiwizację nagrań i to wszystko odbywało się na płytach i dość prymitywnych nośnikach. Po drugie, ogromne zniszczenia wojenne spowodowały, że tych nagrań jest znikoma ilość w porównaniu z tym, co wiemy, że było w fonotece radiowej przed wojną. Najstarszym nagraniem Polskiego Radia jest nagranie z Wilna z roku 1932, gdzie jest wywiad ze Żwirko i Wigurą po sukcesie w zawodach Challange - mówi Wojciech Barcikowski z Archiwum Polskiego Radia.

Szczególną wartość mają uratowane przez radiowców nagrania wojenne, m.in. prezydenta Stefana Starzyńskiego. - Wszystkie te nagrania wojenne, wrześniowe, są świadectwem tego, jak ważne było radio. Jak zupełnie wykroczyło poza sferę ciekawostki technologicznej, tylko stało się bardzo ważnym mechanizmem państwowym, który podtrzymywał obronę Warszawy - wyjaśnia radiowiec.

Dźwiękowe pamiątki z początków polskie radiofonii i czasów, kiedy ona rozwijała się, można znaleźć na stronach internetowych Polskiego Radia, w specjalnych serwisach historycznych i podcastach.

Posłuchaj, jak się to wszystko zaczęło.

Zobacz także: