"Brückner. Średniowiecze odzyskane". Czym są "Kazania świętokrzyskie"?

Data publikacji: 05.10.2023 12:28

Ostatnia aktualizacja: 11.10.2023 13:58

Ten tekst przeczytasz w 2 minuty

Kazania Świętokrzyskie z I. poł. XIV wieku, zaprezentowane w zakrystii bazyliki mniejszej na Świętym Krzyżu (2014), Autor - (mw/awol) PAP/Michał Walczak

"Brückner. Średniowiecze odzyskane" to tytuł wystawy w czytelniach Biblioteki Narodowej. Wystawa prezentuje sześć niezwykłych rękopisów średniowiecznych, w tym jeden z najcenniejszych zabytków języka polskiego - "Kazania świętokrzyskie".

"Brückner. Średniowiecze odzyskane" to tytuł wystawy, której wernisaż odbył się w sobotę, 30 września 2023 roku, w czytelniach Biblioteki Narodowej.
Wystawa prezentuje sześć niezwykłych rękopisów średniowiecznych, w tym jeden z najcenniejszych zabytków języka polskiego: "Kazania świętokrzyskie".
O tym niezwykłym zabytku, w "Kulturalnej Jedynce" opowiedział dr Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej.

Czym są "Kazania świętokrzyskie"?

"Brückner. Średniowiecze odzyskane" to wystawa, na której od 30 września podziwiać możemy m.in. "Kazania świętokrzyskie" - To najstarszy zachowany fragment języka polskiego. W dodatku pokazujący bardzo dużą dojrzałość tego języka - zaznacza dyrektor Biblioteki Narodowej, dr Tomasz Makowski.

Do dziś zachowało się osiemnaście pasków, ale rękopis był zdecydowanie obszerniejszy. - To jest dla nas znak, że mieliśmy w Polsce wielu przedstawicieli środowiska intelektualnego posługującego się nie tylko łaciną, ale również językiem polskim - podkreśla gość audycji "Kulturalna Jedynka".

YouTube/Biblioteka Narodowa

Kim był Aleksander Brückner?

Wystawa "Brückner. Średniowiecze odzyskane" ukazuje również sylwetkę i odkrycia Aleksandra Brücknera, jednego z największych slawistów i historyków polskiej kultury, wieloletniego profesora Uniwersytetu Berlińskiego. - Możemy także pokazać niezwykłość podobnych odkryć. Aleksander Brückner odkrył "Kazania" jako młody człowiek, wyjeżdżając na pierwszy swój urlop i pracując na tym urlopie - zdradza rozmówca Anny Stempniak. Dodaje, że dla każdego badacza odkrycie najstarszego tekstu w dowolnym języku stanowi osiągnięcie życia.

Jak w średniowieczu wyglądały rękopisy?

Wiek XIII i XIV to czas, kiedy zaczynają pojawiać się rękopisy papierowe. Wcześniej w przypadku tekstów ważniejszych dominował pergamin, a do zapisywania tekstów mniej istotnych stosowano np. gliniane tabliczki. - Pergamin był bardzo drogi i poszukiwany. Kiedy tekst na pergaminie się dezaktualizował, ów pergamin był wtórnie wykorzystywany - przypomina dr Makowski. W Szwecji karty pergaminowe używane były jako okładki zeznań podatkowych.

POSŁUCHAJ

10:12

"Brückner. Średniowiecze odzyskane". Czym są "Kazania świętokrzyskie"? (Kulturalna Jedynka/Jedynka)

Jak znaleziono "Kazania świętokrzyskie"?

Aleksander Brückner, przeglądając jeden z XV-wiecznych kodeksów, zobaczył, że paski, na które zwykle nie zwraca się uwagi, zawierają teksty polskie. - Po wypruciu okazało się, że potrafią utworzyć półtorej karty zwięzłego tekstu - tłumaczy gość audycji.

Co jeszcze znajdziemy na wystawie "Brückner. Średniowiecze odzyskane"?

Prezentowane w Bibliotece Narodowej rękopisy to część znalezisk Brücknera z czasów jego poszukiwań w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu. Profesor przebywał tam w latach 1889-1890, badając polskie zbiory skradzione przez Rosjan w czasie zaborów. Efektem jego pracy były przełomowe odkrycia. Wystawa prezentuje średniowieczne pieśni religijne i świeckie, najstarsze polskie żarty, a nawet piętnastowieczne zaklęcia.

Ekspozycja jest jedyną okazją, by zobaczyć najcenniejsze zabytki średniowiecznej polszczyzny, na co dzień przechowywane w skarbcu Biblioteki Narodowej. Wystawa pozwala także zapoznać się z postacią jednego z największych polskich humanistów, którego dorobek do dziś budzi podziw i naukowe dyskusje. Wydarzenie towarzyszy przeniesieniu prochów Aleksandra i Emmy Brücknerów z likwidowanego cmentarza Tempelhofer Parkfriedhof w Berlinie do Krakowa.

Czytaj także: