Człowiek w obliczu fatum. Filozofowie interpretują przypadkowość zdarzeń natury

Starożytni filozofowie zajmowali się pojęciem fatum, które dotyka człowieka i które jest niespodziewane, niezasłużone i odbierane jako niesprawiedliwe.

- Dla starożytnych Greków temat  fatum był istotny, najpierw ze względu na bóstwa, w które wierzyli, mitologiczny sposób wyjaśniania świata, a później ze względu na poetyckie wyjaśnienia i tworzone tragedie, także ze względu na filozofów, którzy na ten temat się wypowiadali i próbowali racjonalizować świat i to, w jaki sposób tłumaczyć przyczyny, które rządzą światem - mówi na antenie radiowej Jedynki prof. Michał Zembrzuski, filozof z UKSW. - Taki był sens najpierw mitologicznego wyjaśnienia, że jeśli pewne zdarzenia następowały po sobie, to pytanie było o to, czy rzeczywiście musiała to być siła magiczna lub boska, która mogła to wyjaśniać - dodaje. 

Fatum w greckiej tragedii 

Najbardziej znane i rozpowszechnione motywy są obecne w tragedii greckiej, gdzie fatum niweczy wszystkie zamierzenia działania człowieka, prowadząc go do zguby. 

- Twórcy kultury greckiej, szczególnie Ajschylos, Sofokles, to byli autorzy, którzy próbowali radzić sobie z zagadnieniami tragiczności losu, tzn. to jest doświadczenie tragiczności już całkowicie naturalne dla człowieka, szczególnie jak ten dostrzega stałość w wydarzeniach, które się dokonują - tłumaczy rozmówca Katarzyny Jankowskiej. - "Antygona" czy "Edyp" to są przykłady tragedii, które pokazują - w przypadku Edypa, że nie mógł uniknąć konieczności, która jest niezrozumiała, a w przypadku Antygony jakikolwiek wybór, którego mogła dokonać, zawsze wiązał się z porażką - podkreśla. 

Filozofia Marka Aureliusza

Filozofowie w starożytności pochylali się nad przypadkowością i przygodnością zdarzeń natury. - Wśród postaw wołali o to, żeby człowiek walczył w obliczu jakiegoś nieszczęścia. (...)  Marek Aureliusz w swoich rozmyślaniach pokazywał, że człowiek powinien w swoim postępowaniu zmieniać tylko punkty widzenia, gdyż nagle może się okazać, że coś, co jest doświadczeniem tragicznym teraz, może być inne, gdy spojrzymy na nie z zupełnie innej perspektywy - wyjaśnia prof. Zembrzuski. 

Czytaj więcej: 

Poza tym w audycji:

Rodzina Czartoryskich w twórczości Jana Piotra Norblina. Francuski malarz Jan Piotr Norblin przebywał w Polsce do 1804 roku i był to czas jego największej aktywności artystycznej. Związany z rodziną Czartoryskich, dekorował i uwieczniał ich rezydencje w Puławach oraz Powązkach, malował portrety arystokratycznej rodziny. Uchodzi za jednego z największych malarzy okresu stanisławowskiego, był ceniony przez króla, jego obrazy należą obecnie do najcenniejszych polskich kolekcji.

Gość: dr Paweł Ignaczak z ASP w Warszawie, kurator wystawy "Jak Rembrandt… - grafika Jana Piotra Norblina" w Muzeum Czartoryskich w Puławach.

Zobacz także:

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Katarzyna Jankowska

Goście: prof. Michał Zembrzuski (filozof z UKSW),  dr Paweł Ignaczak (ASP w Warszawie)

Data emisji: 23.09.2024 r. 

Godzina emisji: 19.30

ans