Fakty i mity dotyczące życia i panowania królowej Bony Sforzy

- Bona Sforza jest pierwszą ważną osobowością, królową, od czasów Elżbiety Rakuskiej, małżonki Kazimierza Jagiellończyka, matki królów, która nie tylko dała życie wielu następcom tronu i Jagiellonom, ale była również sprawnym politykiem.

Poprzedniczki Bony, Helena Rurykowiczówna i pierwsza żona Zygmunta Starego - Barbara Zápolya, były raczej władczyniami cichymi. Helena przebywała w Wilnie, nie przyjęła wiary katolickiej, nie była nawet koronowana. Barbara była postrzegana jako wzór świętości. Kobiety cichej, ale jednocześnie takiej, która poświęcała się domowemu ognisku. Bona, wręcz przeciwnie - podkreślił gość audycji "Eureka" dr Jarosław Pietrzak, historyk z Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Była przygotowywana do roli odbiegającej od stereotypu

Gość radiowej Jedynki przypomniał, że Bona Sforza pochodziła z możnego włoskiego rodu książąt Mediolanu - Sforzów. Przyszła na świat jako trzecie dziecko Giana Galeazza Sforzy (który, z uwagi na upośledzenie umysłowe, został w zasadzie odsunięty od władzy) i Izabeli Aragońskiej. Jej rodzeństwo nie dożyło wieku dorosłego.

Wychowała się w dobrach lennych matki, na dworze w Bari. Kształciła się w Neapolu. Przebywała z kobietami niezwykłymi - Beatrycze Aragońską (żona króla Węgier Macieja Korwina) i Joanną Aragońską (królowa Neapolu). - Bona została wykształcona w duchu kultury Odrodzenia, humanizmu, by mogła stać się nie tylko matką, ale także królową, królową rządzącą, politykiem. Była przygotowywana do pełnienia roli odbiegającej od stereotypu - wskazał dr Pietrzak.

Mężczyźni sprawujący władzę nie byli gotowi na tak silną osobowość

W "Eurece", wraz z gościem, przypomnieliśmy zasługi królowej Bony dla gospodarki Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. 

- Jej działalność polegała nie tylko na podniesieniu ekonomicznym dóbr, które otrzymała jako zabezpieczenie swojego posagu, ale również tych dóbr, które należały do tzw. dzierżaw królewskich, a które zostały, na podstawie sfałszowanych dokumentów, przejęte. Symbolem jest tu Bar, twierdza na Podolu - opisał dr Pietrzak. Królowa zaangażowana była też m.in. w intensyfikację produkcji drzewnej, bartnictwo, rolnictwo - dzięki niej Grójec stał się zagłębiem jabłek.

Ingerencja królowej w politykę wewnętrzną i zagraniczną, a także fakt gromadzenia przez nią bardzo znaczącego prywatnego majątku, nie podobał się na dworze. Możne rody, ale także średnia szlachta, nie akceptowały działań Bony. - Nie podobał się m.in. skup dóbr. Mowa była o tym, że Bona chce pieniądze obrócić na własną korzyść, pozbawiając dochodu swoich potomków, co jest absolutną nieprawdą - zwrócił uwagę gość radiowej Jedynki.

- Ta czarna legenda została wytworzona już w czasach życia Bony. Ciągnęła się przez kolejne wieki. Nie była ona nigdy niczym innym podparta, jak chęcią czy to zemsty, czy zawiści. Takie jest moje przekonanie. Bona, która była osobą uczoną, świetnie wykształconą, która znała swoją wartość, posiadała wiele umiejętności, trafiła w Królestwie Polskim na zły czas, na duże niezrozumienie. Instytucje władzy opierały się na władzy mężczyzn, którzy nie byli gotowi na tak silną osobowość - stwierdził.

Czytaj także:

Ponadto w audycji: 

- Worochta - modna stacja narciarska przedwojennej Polski.

Położona w Karpatach Wschodnich była, obok Zakopanego, drugim kurortem zimowym, miejscem wycieczek szkolnych i towarzyskich, celem zdobywania szczytów czy kibicowania zawodom skoków narciarskich. Przedstawiciele polskiej elity politycznej, finansowej i artystycznej przybywali do Worochty słynnym pociągiem "Narty-Dancing-Brydż". Historia miejsca, pionierskich wypraw narciarskich i rozbudowy wyjątkowej infrastruktury międzywojennego sportu. Gość: dr Jan Skłodowski, badacz Kresów.

- Operacja Most - nieznana historia z życia Wincentego Witosa.

Wincenty Witos jako jeden z niewielu polityków II RP po klęsce wrześniowej pozostał w kraju. Aresztowany przez Niemców i wywieziony do Berlina, ostatecznie był internowany w majątku Wierzchosławice. Między 1944 i 1945 rokiem miał zostać przez Armię Krajową przewieziony do Londynu, aby dołączyć do Stanisława Mikołajczyka, jednak plan się nie powiódł. Gość: autor książki "Sprawa Witosa", Rafał Skąpski.