Jaka broń zastąpiła w dawnej Europie miecze i kusze?

Technologiczny przełom w kwestii uzbrojenia, oręża i taktyki walki - jak dowiadujemy się na wystawie - dokonał się w pierwszym półwieczu XVI wieku.

- Ziemiami Półwyspu Apenińskiego wstrząsnął olbrzymi konflikt militarny, w którym brały udział Francja, Cesarstwo Niemieckie, wojska hiszpańskie i wojska miast włoskich. Można powiedzieć, że na polu bitwy spotkało się ileś nacji i skonfrontowano metody walki różnych narodów. Okazało się wtedy, co jest skuteczne, co mniej i co wygrywa na polu bitwy. Bezsprzecznie wygrali Niemcy - opowiada dr Tomasz Mleczek, kurator wystawy z Zamku Królewskiego w Warszawie.

Zawodowy żołnierz zastąpił rycerza

Kultura rycerska zaczęła ustępować pola bardziej nowoczesnym i bezwzględnym metodom szybkiej i skutecznej eliminacji przeciwnika. - Rycerstwo odchodzi do lamusa, a walka fair przestaje być walką, która jest skuteczna, ponieważ na polu bitwy pojawiają się zawodowi żołnierze, którzy służą za konkretny żołd, są własnością danego władcy i muszą walczyć tak długo jak trwa kontakt dla niego - mówi dr Tomasz Mleczek.

To w północnej Italii i południowych Niemczech znajdowały się najważniejsze ośrodki płatnerskie, w których rzemieślnicy produkowali zmodyfikowaną zbroję i nowocześniejszą broń. - Można powiedzieć, że jest to wyścig między płatnerzami a rzemieślnikami, którzy wytwarzają broń. Płatnerze chcą ochronić człowieka swoim wyrobem, natomiast mieczownik, który produkuje miecze czy rusznikarz produkujący broń palną, chce tę zbroję zniszczyć - wyjaśnia.

Ekspert dodaje: - Południe Niemiec i północ Włoch to dwa potężne centra wytwórstwa. Norymberga, Landshut, Innsbruck… M.in. dlatego, że Maksymilian zobaczył organizację płatnerskich warsztatów włoskich i na ich wzór stworzył własne centrum w Innsbrucku (po kongresie wiedeńskim 1814-1815 Innsbruck i Tyrol zostały uznane częścią Austrii - red.). Na północy Włoch, przekraczając przełęcz Brenner, mamy takie miasto jak Mediolan.

Ręczna broń palna i drzewcowa

Jakie bronie pojawiły się na rynku, którym dysponowali żołnierze? - Przede wszystkim ręczna broń palna oraz broń drzewcowa. Rycerz, który walczy mieczem, nie jest w stanie tym mieczem uszkodzić zbroi, która okrywa ciało jego przeciwnika - twierdzi dr Tomasz Mleczek.

Ręczna broń palna funkcjonowała w Europie już od XIV wieku, ale nie na taką skalę jak dwa stulecia później. - Tak samo artyleria. Wcześniejsza była ustawiana na specjalnych kozłach, a później toczyło się ją na lawetach. Dzięki temu mogła być znacznie skuteczniej używana na polu bitwy, jak i znacznie skuteczniej transportowana. Też szybciej podstawia się ją pod mury obleganej twierdzy - mówi gość Jedynki.

Poza tym w audycji:

Pole elekcyjne jako scena polityki realnej oraz symbolicznej. W 1572 roku umarł bezpotomnie ostatni król z dynastii Jagiellonów - Zygmunt August. Rzeczpospolita musiała zmierzyć się z problemem wyboru nowego władcy. Jak zorganizowana została pierwsza wolna elekcja? Dlaczego wybrano taką właśnie formułę spotkania na przedpolach Warszawy? Jakie miało to konsekwencje dla miasta? Jakie obowiązywały reguły i przepisy porządkowe?

Czytaj także:

Tytuł audycji: Eureka

Prowadziła: Katarzyna Kobylecka

Goście: prof. Wojciech Tygielski (Wydział Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego), Tomasz Mleczek (Zamek Królewski w Warszawie)

Data emisji: 6.12.2023 

Godzina emisji: 19.30

DS