Meteoryty - przybysze z kosmosu. Jakich informacji nam dostarczają?

Fragmenty skalne, które wpadną w atmosferę ziemską, na skutek wzrostu temperatury najczęściej ulegają całkowitemu unicestwieniu. Jednak czasami, w przypadku większych obiektów, zdarza się, że ich ocalałe części docierają do powierzchni Ziemi, i to one właśnie nazywane są meteorytami. 

Po co bada się meteoryty?

Meteoryty mają charakterystyczny wygląd. - W trakcie lotu przez atmosferę wszystkie ostre krawędzie są zaokrąglane. Po spadku na Ziemię mamy taką czarną skałę ze skorupą obtopieniową. Niemal wszystkie meteoryty zawierają żelazo, więc na ich powierzchni pojawia się rdza - wyjaśnił w audycji "Eureka" prof. Szymon Kozłowski z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego. 

Śledzeniem meteorytów zajmują się specjalne obserwatoria, które tworzą tzw. sieci bolidowe. W Polsce funkcjonuje kilkanaście stacji.

Gdy meteoryt uderzy w Ziemię, tworzy się krater uderzeniowy. Gość radiowej Jedynki powiedział, że obecnie mamy wiedzę o ok. 200 kraterach wybitych przez meteoryty. Ten najbardziej znany, będący atrakcją turystyczną, to ten na obszarze Canyon Diablo w Arizonie, tzw. Krater Meteorytowy, o średnicy 1200 m i głębokości 200 m. Ocenia się, że powstał ok. 50 tys. lat temu, w wyniku uderzenia meteorytu żelaznego o masie 300 tys. ton.

Największy meteoryt odnaleziono w 1920 roku w Namibii. To meteoryt żelazny Hoba (meteoryty biorą swoje nazwy od miejsca upadku) o masie ok. 60 ton. Ma nietypowy kształt - jest bardzo płaski. Kształt ten mógł spowodować fakt, że meteoroid wielokrotnie odbijał się od atmosfery Ziemi, jak kaczka puszczana na wodzie. Meteoroid, którego pozostałością jest meteoryt Hoba, spadł, jak się przypuszcza, ok. 80 tys. lat temu.  

Całkiem niedawno, w 2013 roku, w Czelabińsku na wysokości 30 km eksplodował meteoryt kamienny. Na powierzchnię Ziemi spadły jego małe kawałki. - Największy waży ok. 700 kg. W wielu kolekcjach meteorytów na świecie one są przechowywane. Ja sam posiadam dwa - przekazał gość "Eureki". Powstała w wyniku przelotu i eksplozji silna fala uderzeniowa spowodowała znaczne straty - obrażenia odniosło ponad 1,5 tys. osób, uszkodzonych zostało ponad 7,5 tys. budynków.

Wszystkie odnalezione meteoryty są bardzo dokładnie badane. Powodów jest wiele. - Przede wszystkim - najstarsze meteoryty dają nam wiedzę na temat wieku naszego Układu Słonecznego, a wynosi on 4,5 mld lat. Poza tym meteoryty pochodzą z różnych obiektów, są one w stanie pierwotnym, więc możemy się dowiedzieć, jak wyglądała materia w Układzie Słonecznym 4,5 mld lat temu - podkreślił prof. Kozłowski.

Czytaj także:

Poza tym w audycji:

Rzymski limes to system umocnień oddzielających i jednocześnie zabezpieczających granicę Imperium Romanum przed najazdem barbarzyńców. W Europie najsłynniejsze odcinki limesu to wał Hadriana na Wyspach Brytyjskich czy fortyfikacje w Nadrenii. Ale rzymskie imperium obejmowało swoim zasięgiem również północne wybrzeża Afryki.

I tam właśnie, w Maroku, polscy badacze poszukują reliktów systemu obrony granic rzymskiej prowincji Mauretania Tingitana. Udało się im zlokalizować jedną z wież strażniczych, dotychczas znanych jedynie z przekazów historycznych i poszukiwanych od dziesięcioleci. O misji opowiedział prof. Radosław Karasiewicz-Szczypiorski z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego.

Czytaj także: