Babilon króla Nabuchodonozora II. Relacje Judejczyków i historyczna rzeczywistość

Popularnym terminem w świecie historii i kultury jest niewola babilońska. Odnosi się on do sytuacji Żydów na terenie Babilonii, o której można przeczytać między innymi w Biblii. Łukasz Klima, doktorant na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, zaznacza w audycji "Eureka", że termin ten nie jest do końca zgodny z prawdą. - Żydzi zostali deportowani, przymusowo osiedleni w miejscu wyznaczonym przez Babilończyków, natomiast bynajmniej nie mieli statusu niewolników. Mamy dokumenty prawne, administracyjne, gospodarcze, które ukazują nam ich życie w Babilonie. Okazuje się, że prowadzili swoje biznesy, zawierali małżeństwa i zajmowali wysokie stanowiska - mówi historyk.

Ekspert dodaje, że przesiedleniu Żydów również towarzyszył pewien cel. - Nabuchodonozor nie przesiedlił całego narodu. Przesiedlił głównie elity państwowe i rzemieślników. Czyli takich ludzi ze szczególnymi umiejętnościami, których można było, brutalnie mówiąc, wykorzystać - zaznacza gość audycji "Eureka".

Czytaj również:

Przesiedlenie w etapach

Według źródeł historycznych przesiedlenia Judejczyków miały miejsce w 587 albo 586 roku p.n.e. Łukasz Klima zwraca uwagę, że proces odbywał się w kilku etapach. - Zgodnie z tym, co też sama Biblia wspomina, te przesiedlenia odbywały się w trzech etapach. Najpierw w roku 597, kiedy Babilończycy i Nabuchodonozor pierwszy raz najechali Jerozolimę, potem rzeczywiście 586 rok, kiedy została zniszczona świątynia jerozolimska. No i jeszcze potem w 582 roku Babilończycy przesiedlili pewne "niedobitki", które ośmielały się stawiać opór - wyjaśnia historyk.

Co mogło zadziwiać deportowanych Żydów w Babilonie? - Pewnie to zależy też od perspektywy. Dla wiernego wyznawcy judaizmu, który był wierny swojemu Bogu, pewnie Babilon musiał wydawać się, jak to widzimy na kartach Biblii w tyradach prorockich, siedzibą grzechu i zgorszenia. Było to miasto pełne świątyń pogańskich i różnych bożków. Było to też miasto przepychu. Wiemy z inskrypcji Nabuchodonozora, że główną ulicę wyłożył brukowaniem kamiennym, co w starożytnym Wschodzie raczej ekstrawagancją niż normą. Wiemy, że ściany głównej świątyni, boga Marduka, były wyłożone drogimi kamieniami. (...) Natomiast pewnie dla tej części Judejczyków, którzy nie do końca przestrzegali tej wiary w jednego boga, nie było to takie egzotyczne.

Bliżej Boga

Duże wrażenie na Judejczykach mógł też zrobić wrażenie zikkurat Etemenanki. Ogromna konstrukcja mogła stać się inspiracją dla biblijnej Wieży Babel. - Z niemieckich wykopalisk wiemy, że podstawa zikkuratu Etemenanki mierzyła mniej więcej 91 na 91 metrów. Szacuje się, że musiała mieć mniej więcej taką wysokość. (...) I faktycznie, tak jak Biblia mówi, służyła do tego, by wspiąć się wyżej ku Bogu. Tylko nie z takim zamysłem jak w Biblii, żeby w swojej pysze Bogu dorównać, ale żeby właśnie dotrzeć do niego bliżej z takim aktem pobożności - wyjaśnia Łukasz Klima.

Kolejnym z unikatowych zabytków Babilonu jest brama Isztar. Jej zrekonstruowaną wersję można obecnie podziwiać w muzeum w Berlinie. - Jest to jedna z bram, które Babilon Nabuchodonozora posiadał w swym wewnętrznym pierścieniu murów. Każda z tych bram, oprócz jednej, była poświęcona jednemu z naczelnych bóstw panteonu babilońskiego. Ostatnia z bram była poświęcona królowi. Brama Isztar była usadowiona w północnej części miasta, w sąsiedztwie pałacu królewskiego. Była jedną z takich paradnych bram, przez które przechodziły procesje religijne, albo też ewentualne triumfy wojskowe - mówi historyk.

Ponadto w audycji:

O Festiwalu Azji Centralnej w Muzeum Azji i Pacyfiku. Dwudniowa impreza (22-23.10), pod patronatem Polskiego Radia, jest wydarzeniem towarzyszącym otwarciu nowej ekspozycji stałej "Podróże na wschód" i ma na celu przybliżyć polskiej publiczności bogatą kulturę tego regionu. W ramach festiwalu odbędą się liczne prelekcje, wykłady, warsztaty oraz oprowadzania po nowej wystawie. Gościem: Karolina Krzywicka, jedna z kuratorek Galerii Azji Centralnej, stanowiącej część stałej ekspozycji "Podróże na wschód".